NFT’nin (Non-Fungible Token), Türkçe karşılığı “Gayrı-misli jeton”’dur. NFT’yi anlamak için öncelikle gayrı-misli kavramını anlamakla başlayalım. “Gayrı-misli”, yerine yenisi konulamayacak ürünlere verilen addır. Örnek verecek olursak, evinizde şeker biterse markete gider ve ona eş değer bir şekeri alıp ihtiyacınızı giderebilirsiniz. Bu durumda şeker bir misli üründür. Fakat sanat eserleri için aynı şeyi söyleyemeyiz. Örneğin Alberto Giacometti’nin L’Homme au doigt adlı eserine sahipseniz ve bu heykel düşüp kırılırsa yerine aynısından koyamazsınız. Bu nedenle sanat eserleri gayri misli’dir. NFT’nin alanı da gayri misli ürünlerdir.
Jack Dorsey’nin 2,9 milyon dolara satılan ilk tweeti.
NFT’ler sanat eserlerinin, video oyunlarındaki öğelerin ve diğer yaratıcı eserlerin dijital dosyalarını temsil eder. Bu dijital dosyalar istenildiği gibi kopyalanabiliyor olsa da, bu dosyaların NFT’leri blockchainde izlenir ve alıcılara sahiplik kanıtı sağlar. NFT aynı zamanda sanat eserinin özgünlüğünü tescil eder. NFT’ler yeni çıkmamış olsa da popülerleşmesi son birkaç yıla dayanmaktadır. Bunun sebebi pandeminin sanatta dijitalleşme sürecine çok ciddi bir hız katmış olmasıdır. NFT, sanatçı ile alıcı arasındaki üçüncü kişileri aradan kaldırırken sanatçıya aynı zamanda ürünü satsa bile, ürünün devam eden kazancından komisyon alabilme gibi haklar tanımaktadır.
69,3 milyon dolara satılan he First 5000 Days isimli çalışma / Fotoğraf: Reuters
Maddi bir varlık olarak sergilenemeyecek ve internet üzerinden istenildiği zaman ulaşılabilecek olmasına rağmen bu eserlere milyonlarca dolar verilerek satın alınması sistemin aslında sahip olma güdüsünden beslendiğinin kanıtıdır. Edvard Munch’un The Scream (Çığlık) tablosundan yola çıkarsak eserin milyonlarca kopyasını internette bulmak mümkün olsa da esere sahip olmak istenildiğinde açık arttırmada 120 milyon dolar ödenmesi gerekti. NFT’yi besleyen güdü de aynı sahip olma isteğidir. Sanat eserleri aynı zamanda yatırım aracı olarak da görülmektedir. Dijital sanat eserlerine verilen paralar birçok kişi için çok anlamsız gelmektedir. Bunun bir sebebi de yeni ve alışılagelmişin dışında olmasıdır. Bitcoinin şu anki değerini ve ilk bitcoin denildiğinde insanların bitcoini ne kadar anlamsız bulduğunu da hatırlarsak şu anki NFT’lerin ileride ne kadar değer kazanabilme ihtimali olduğunu daha iyi kavramış oluruz sanırım.
Everydays – The First 5000 Days‘in parçalarından biri
